Heeft u hem ook al? Zo’n slim horloge of smartwatch die u elke dag vertelt hoeveel stappen u hebt gemaakt, hoe hoog uw gemiddelde hartslag is of hoe vaak u per minuut ademhaalt? Geniaal toch! Smartwatches zouden u zelfs uw slaap meten en een diepere inkijk in uw slaappatroon geven met een gedetailleerd slaaprapport. Maar hoe doen ze dat eigenlijk? Welke data worden gebruikt en vooral, hoe betrouwbaar zijn ze dan echt? Pullman ging ten rade bij enkele slaapwetenschappers voor een dieper inzicht in deze veelheid aan slaapgegevens.
Misschien heeft u weleens een slaaponderzoek in een slaapkliniek laten doen. Dan weet u dat hier bijzonder veel draadjes en plakkers aan te pas komen. Om een goede, betrouwbare analyse van uw slaap te kunnen maken, hebben slaaponderzoekers inderdaad talrijke gegevens nodig. Onze slaap is namelijk een intrigerend maar ingewikkeld proces. Tijdens zo’n onderzoek wordt uw hersenactiviteit aan de hand van elektrodes gemeten. Ook uw hartslag, uw spierspanning en de bewegingen van uw ogen worden nauwkeurig opgevolgd. Al deze data resulteren in een indrukwekkende grafiek of polysomnografie. U ziet de opeenvolgende slaapcycli die uit verschillende slaapfasen opgebouwd zijn: lichte slaap, diepe slaap en remslaap (rapid eye movement, ook droomslaap genoemd). Zelfs de momenten waarop u tijdens de nacht wakker werd, staan op de grafiek aangegeven. Toch is het geen sinecure om uit al deze gegevens objectieve en juiste conclusies te trekken. Wat vertellen ze over uw hoeveelheid slaap en vooral over uw slaapkwaliteit? Dat is precies waar ervaren slaapspecialisten hun expertise kunnen tonen!
Vindt u de slaapgrafieken van uw smartwatch of slaaptracker al even indrukwekkend en gedetailleerd? Klopt, ze lijken inderdaad op zo’n polysomnografie in een slaapkliniek, maar laten we even zien hoe ze precies tot stand komen.
Het spreekt voor zich dat smartwatches, hoe slim ook, de activiteit van uw hersenen tijdens het slapen in de verste verte niet kunnen meten. Hierdoor ontbreekt er dus een fundamenteel deel voor de slaapanalyse. Wat meten ze dan wel? Draagbare slaaptechnologie baseert zich op andere factoren, zoals hoeveel u ’s nachts beweegt en de variaties in uw hartslag. In de diepe slaap is de hartslag langzaam en regelmatig. Dit is de fase die belangrijk is voor fysiek herstel en de aanmaak van het groeihormoon dat bijdraagt tot een gezonde ontwikkeling. In de rem- of droomslaap klopt het hart sneller en onregelmatiger, maar de veranderingen zijn vaak heel klein en verschillend van persoon tot persoon. Deze fase is op haar beurt verantwoordelijk voor de verwerking van emoties en voor het langetermijngeheugen.
Volgens slaapexperts Annelies Smolders (psycholoog en oprichter van Start to Sleep) en Johan Verbraecken (medisch coördinator van het UZA-slaapcentrum) kunnen smartwatches moeilijk het onderscheid maken tussen diepe slaap en remslaap. Wat ze wel al vrij goed kunnen, is de hoeveelheid slaap meten op basis van uw bewegingen. Ook als u ’s nachts opstond om naar het toilet te gaan, zal u dit in de grafiek van uw smartwatch kunnen aflezen.
Maar hoe interpreteert u de slaapgrafiek precies die u elke morgen te zien krijgt? Het is vrij logisch dat dit vrij subjectief gebeurt, zeker als u zich zorgen maakt over uw nachtrust. Hier schuilt zeker een gevaar in. Een correcte inkijk in de werkelijke kwaliteit van uw slaap is niet erg realistisch.
Producenten van slimme slaaptechnologie pakken er uiteraard maar al te graag mee uit dat de slaaprapporten van smartwatches u helpen om uw slaapgewoonten beter te begrijpen en te verbeteren. Toch blijkt in de praktijk dat deze gegevens nog vaak de bal misslaan. Ook bestaat er een wezenlijk risico op een verkeerde interpretatie van de slaapresultaten. Gebruikers zijn sneller geneigd te denken dat ze een slaapprobleem hebben, hoewel de metingen niet geheel betrouwbaar zijn, en kloppen bezorgd aan bij een slaapspecialist zonder dat hier een gegronde reden voor is. Door dagelijks, soms haast obsessief, te focussen op slaapscores, gaan gebruikers juist slechter slapen. En laat dat nu nét niet de bedoeling zijn. Slaaponderzoekers waarschuwen dan ook voor de averechtse effecten van deze populaire smartwatches. Als u beter wilt slapen, moet u net leren loslaten, aldus Verbraecken.
Recent getuigde Lena Bril in Trouw hoe ze van haar ellendige slapeloze nachten afraakte. Hiervoor probeerde ze werkelijk van alles, inclusief een slimme slaaptracker. Feit is dat één op de vier Nederlanders slecht slaap en dat 1,7 miljoen Nederlanders aan insomnie of slapeloosheid lijden. Zo’n 40 % van de Nederlandse bevolking zou de gezondheid, waaronder slaap, opvolgen met een app of wearable. Booming business dus! The Guardian waarschuwt voor ‘orthosomnia’: een ongezonde obsessie met uw (gebrek aan) nachtrust werkt slapeloosheid juist in de hand.
Toen Lena besloot om haar slimme horloge aan de kant te leggen, merkte ze wel dat haar stress verminderde, maar haar slaapprobleem bleef. Uiteindelijk kreeg ze het onder controle dankzij de hulp van een slaaptherapeut en jawel, een slaapdagboek! Niet alleen het bijhouden van dit slaapdagboek gaf haar de rust die ze nodig had, maar vooral ook de wetenschap dat ze haar slaapresultaten met haar psychologe kon bespreken.
Volgens slaapwetenschapper en keynote speaker Merijn van de Laar is het idee van de noodzakelijke 8, 9 of 10 uur slaap compleet achterhaald. De nieuwe aanbevelingen van de National Sleep Foundation lijken het hiermee eens te zijn. Volgens een grootschalig onderzoek in de VS, Engeland en Nederland blijkt dat de normale slaapduur eerder tussen 6 en 8 uur ligt. Bovendien bracht dezelfde studie een bijkomend interessant gegeven naar voren: volwassenen liggen gemiddeld 10 tot 20% wakker tijdens de nacht. Voor wie normaal 8 uur in bed ligt, betekent dit dat hij of zij ruim 1,5 uur wakker is, en dit valt dus binnen de normale range van het onderzoek. Volgens Merijn, zelf ex-insomniepatiënt, zijn we doorgeslagen in ons streven naar de perfecte nachtrust en hoeft wakker liggen dus helemaal niet zo’n groot probleem te zijn, op voorwaarde dat u rustig bent.
Wilt u meer lezen over de aanbevolen slaaprichtlijnen? Lees er meer over in deze blog.
Ontvang deze winter tot €500 voordeel op het hoofdbord bij aankoop van een Pullman boxspringset.